Bệnh cường giáp là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Nếu bạn giảm cân bất thường trong một thời gian ngắn, thèm ăn, cảm thấy mệt mõi, cáu gắt… thì có thể bạn đang bị cường giáp. Đây là một hội chứng liên quan đến tuyến giáp và hôm nay, Nét Bút Tri Ân sẽ tổng hợp những kiến thức hữu ích về căn bệnh này để mọi người dễ dàng tham khảo.

Cường giáp là bệnh gì?

Cường giáp hay cường giáp trạng (tiếng Anh: hyperthyroidism) là một tình trạng của tuyến giáp. Tuyến giáp là một tuyến nhỏ hình bướm nằm ở phía trước cổ của bạn.

Nó tạo ra tetraiodothyronine (T4) và triiodothyronine (T3), là hai hormone chính kiểm soát cách thức tế bào sử dụng năng lượng. Tuyến giáp của bạn điều chỉnh sự trao đổi chất thông qua việc giải phóng các nội tiết tố này.

Cường giáp xảy ra khi tuyến giáp tạo ra quá nhiều hormone T4, T3 hoặc cả hai. Việc chẩn đoán và điều trị nguyên nhân cơ bản có thể làm giảm các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng.

Nguyên nhân gây cường giáp trạng

Có nhiều nguyên nhân gây cường giáp nhưng bệnh Graves, một chứng rối loạn tự miễn dịch là nguyên nhân phổ biến nhất. Nó gây ra các kháng thể kích thích tuyến giáp tiết ra nhiều hormone. Bệnh Graves xảy ra thường xuyên ở phụ nữ hơn là nam giới.

Nó có xu hướng “chạy” trong gia đình, điều này gợi ý một liên kết di truyền của bệnh. Bạn nên nói với bác sĩ nếu người thân trong gia đình của bạn từng bị bệnh này.

Các nguyên nhân khác của cường giáp bao gồm:

• Dư thừa iốt, một thành phần quan trọng trong T4 và T3
• Viêm giáp hoặc viêm tuyến giáp, khiến T4 và T3 bị rò rỉ ra khỏi tuyến
• Khối u buồng trứng hoặc tinh hoàn
• Các khối u lành tính của tuyến giáp hoặc tuyến yên
• Một lượng lớn tetraiodothyronine được thu nạp thông qua chế độ ăn uống hoặc thuốc

Triệu chứng của bệnh cường giáp

Lượng T4, T3 cao có thể thúc đẩy sự trao đổi chất. Đây được gọi là trạng thái hypermetabolic. Khi ở trạng thái hypermetabolic, tim bạn có thể đập nhanh, chỉ số huyết áp tăng cao và run rẩy tay chân.

Bạn cũng có thể đổ mồ hôi rất nhiều và khả năng chịu nhiệt thấp. Cường giáp có thể gây ra các cử động thường xuyên hơn, sụt cân và ở phụ nữ thì chu kỳ kinh nguyệt sẽ không đều.

Ngoài ra, tuyến giáp có thể sưng lên thành bướu cổ, có thể là đối xứng hoặc một bên. Đôi mắt của bạn cũng có thể bị lồi, đó là một dấu hiệu của exophthalmos, một điều kiện liên quan đến bệnh Graves.

Các triệu chứng khác của cường giáp bao gồm:

• Thèm ăn nhưng lại giảm cân
• Khát nước và đi tiểu nhiều
• Căng thẳng, bồn chồn, dễ cáu gắt
• Không thể tập trung
• Teo cơ, yếu cơ
• Nhịp tim bất thường
• Khó ngủ
• Tóc mịn, giòn
• Ngứa
• Rụng tóc
• Buồn nôn và ói mửa
• Tiêu chảy
• Phát triển vú ở nam giới

Các triệu chứng sau đây cần được chăm sóc y tế ngay lập tức:

• Chóng mặt
• Khó thở
• Mất ý thức
• Nhịp tim nhanh, không đều

Cường giáp cũng có thể gây rung tâm nhĩ, một rối loạn nhịp tim nguy hiểm có thể dẫn đến đột quỵ cũng như suy tim sung huyết.

Các biến chứng nguy hiểm của bệnh cường giáp

Cương giáp không phải là một bệnh lý nguy hiểm, tuy nhiên nếu người bệnh không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng sau đây:

Tim mạch: Tim đập nhanh là triệu chứng phổ biến ở người bị cường giáp. Tuy nhiên, nếu không được điều trị sẽ gây rung tâm nhĩ và có thể dẫn đến đột quỵ hoặc suy tim.

Cơn bão giáp: Cường giáp làm tăng nồng độ hormone. Nếu tăng quá cao thì người bệnh sẽ gặp phải trình trạng “bão giáp”, có nghĩa là các triệu chứng của bệnh sẽ mạnh mẽ hơn và đe dọa đến tính mạng.

Lồi mắt ác tính: Người được chẩn đoán cường giáp do bệnh Basedow có thể bị lồi mắt, chảy nước mắt và nhạy cảm với ánh sáng. Điều này về lâu dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết mạc và giác mạc.

Chẩn đoán

Bước đầu tiên trong việc chẩn đoán là khai báo một lịch sử y tế hoàn chỉnh và khám sức khỏe tổng quát. Điều này có thể tiết lộ những dấu hiệu phổ biến của cường giáp:

• Giảm cân
• Mạch nhanh
• Tăng huyết áp
• Đôi mắt nhô ra
• Tuyến giáp mở rộng

Các xét nghiệm khác có thể được thực hiện để đánh giá thêm tình trạng của bệnh.

Xét nghiệm cholesterol

Bác sĩ có thể cần kiểm tra mức cholesterol của bạn. Cholesterol thấp có thể là dấu hiệu của một tỷ lệ trao đổi chất cao, trong đó cơ thể của bạn đang đốt cháy cholesterol một cách nhanh chóng.

T4, T4 miễn phí, T3

Những xét nghiệm này đo lượng hormone tuyến giáp (T4 và T3) trong máu của bạn.

Xét nghiệm mức hormone kích thích tuyến giáp

Hormone kích thích tuyến giáp (TSH) là một hormone tuyến yên kích thích tuyến giáp sản xuất kích thích tố. Khi mức hormone tuyến giáp bình thường hoặc cao, TSH của bạn nên thấp hơn chút. Khi TSH thấp bất thường có thể là dấu hiệu đầu tiên của cường giáp.

Xét nghiệm chất béo trung tính

Mức chất béo trung tính của bạn cũng có thể được kiểm tra. Tương tự như cholesterol thấp, chất béo trung tính thấp có thể là dấu hiệu của một tỷ lệ trao đổi chất cao.

Quét và hấp thu tuyến giáp

Điều này cho phép bác sĩ kiểm tra nếu tuyến giáp của bạn hoạt động quá mức. Đặc biệt, nó có thể tiết lộ cho dù toàn bộ tuyến giáp hoặc chỉ là một khu vực duy nhất của tuyến là gây ra sự hoạt động quá mức.

Siêu âm

Siêu âm có thể đo kích thước của toàn bộ tuyến giáp, cũng như bất kỳ khối lượng nào trong đó. Các bác sĩ cũng có thể sử dụng siêu âm để xác định khối lượng rắn hay nang.

Chụp CT hoặc MRI

Chụp CT hoặc MRI được thực hiện nếu bác sĩ nghi ngờ một khối u tuyến yên xuất hiện, đó là nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Cách điều trị bệnh cường giáp

Thuốc

Thuốc kháng giáp, chẳng hạn như methimazole (Tapazole) sẽ ngăn chặn tuyến giáp tạo ra kích thích tố. Đây là một điều trị phổ biến cho người bị cường giáp

I-ốt phóng xạ

I-ốt phóng xạ được áp dụng cho hơn 70% người trưởng thành ở Mỹ bị cường giáp, theo Hiệp hội tuyến giáp Hoa Kỳ. Nó phá hủy chức năng sản sinh kích thích tố của các tế bào.

Tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng i-ốt phóng xạ là khô miệng, khô mắt, đau họng và thay đổi khẩu vị. Bạn cũng nên thận trọng khi áp dụng phương pháp này để ngăn ngừa sự lây lan của bức xạ cho người khác.

Phẫu thuật

Một phần hoặc tất cả tuyến giáp của bạn có thể được phẫu thuật cắt bỏ. Sau đó bạn sẽ phải bổ sung hormone tuyến giáp để ngăn ngừa suy giáp, điều này xảy ra khi bạn có một tuyến giáp hoạt động kém tiết ra quá ít hoóc-môn.

Ngoài ra, thuốc chẹn bêta như propranolol cũng có thể giúp kiểm soát nhịp tim nhanh, ra mồ hôi, lo âu và huyết áp cao. Hầu hết mọi người đều đáp ứng tốt với cách điều trị này.

Lời khuyên dành cho người bệnh cường giáp

Áp dụng một chế độ ăn uống lành mạnh, tập trung bổ sung canxi và natri để ngăn ngừa và cải thiện các triệu chứng của cường giáp. Làm việc với bác sĩ để nhận các hướng dẫn về chế độ ăn uống phù hợp với bạn, bổ sung dinh dưỡng và tập thể dục thường xuyên.

Cường giáp cũng có thể làm cho xương của bạn trở nên yếu và mỏng, có thể dẫn đến chứng loãng xương. Uống vitamin D và bổ sung canxi trong và sau khi điều trị có thể giúp xương chắc khỏe. Bác sĩ sẽ cho bạn biết lượng vitamin D và canxi cần dùng mỗi ngày.

Người bị cường giáp nên hạn chế tiêu thụ các thực phẩm sau đây:

• Thực phẩm nhiều đường và muối
• Bánh mì
• Thịt đỏ
• Cà phê
• Sữa tươi nguyên kem
• Dầu thực vật hydro hóa
• Đồ uống chứa cồn

Ngoài ra, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến một bác sĩ nội tiết, chuyên điều trị các hệ thống nội tiết tố của cơ thể. Bởi vì căng thẳng hoặc nhiễm trùng có thể gây ra cơn “bão tuyến giáp”.

“Bão tuyến giáp” xảy ra khi một lượng lớn hormone tuyến giáp được giải phóng và kết quả là các triệu chứng xấu đi đột ngột. Điều trị là quan trọng để ngăn ngừa cơn bão tuyến giáp, nhiễm độc giáp và các biến chứng nguy hiểm khác.

Triển vọng lâu dài cho người bị bệnh cường giáp phụ thuộc vào nguyên nhân của nó. Một số nguyên nhân có thể biến mất mà không cần điều trị.

Những trường hợp khác như bệnh Graves nếu không được điều trị sẽ trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Các biến chứng của bệnh Graves có thể đe dọa tính mạng và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống lâu dài của bạn. Chẩn đoán sớm và điều trị các triệu chứng giúp cải thiện triển vọng dài hạn.

Nét Bút Tri Ân – Theo: healthline.com